Các bài tập Phục hồi chức năng chân cho người bệnh sau chấn thương

Các bài tập phục hồi chức năng chân được thiết kế riêng biệt để giúp người bệnh hồi phục một cách an toàn và hiệu quả, giảm đau nhức và ngăn ngừa tái phát chấn thương. Việc hiểu và thực hiện đúng các bài tập Vật lý trị liệu cho chân sẽ giúp bạn sớm trở lại với các hoạt động thường ngày.

Khi nào cần đến các bài tập Phục hồi chức năng chân

Bài tập Phục hồi chức năng chân không chỉ dành cho những người bị chấn thương nặng mà còn sử dụng cho nhiều trường hợp khác. Cần phải Phục hồi chức năng chân khi gặp một trong những trường hợp như sau:

• Người bị tai biến, đột quỵ

Phục hồi chức năng chân là phương pháp quan trọng để lấy lại chức năng vận động, giúp người bệnh đi lại và sinh hoạt độc lập hơn. Những người bị đột quỵ có thể làm yếu hoặc liệt một bên cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng đi lại.

• Người sau phẫu thuật, gặp chấn thương

Những người bị gãy xương, đứt dây chằng, bong gân hoặc phẫu thuật (ví dụ như thay khớp gối, khớp háng). Việc tập sớm giúp xương mau liền và ngăn ngừa teo cơ, cứng khớp. Các bài tập giúp phục hồi sức mạnh, độ linh hoạt và tầm vận động của chân.

• Người mắc bệnh lý về xương khớp mãn tính

Tập phục hồi chức năng giúp giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ bắp và duy trì khả năng vận động. Các bệnh như viêm khớp, thoái hóa khớp, hoặc các bệnh về thần kinh cơ khiến chân bị yếu, đau nhức và hạn chế cử động.

• Những người cao niên gặp khó khăn khi đi lại

Các bài tập Phục hồi chức năng chân nhẹ nhàng, phù hợp giúp người lớn tuổi duy trì sự dẻo dai, ổn định khi di chuyển và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuổi tác có thể làm giảm sức mạnh cơ bắp, gây mất thăng bằng và tăng nguy cơ té ngã. 

• Trước khi phẫu thuật

Điều này giúp tăng cường cơ bắp và chuẩn bị tốt nhất cho quá trình phẫu thuật, giúp hồi phục nhanh hơn sau đó. Bác sĩ sẽ khuyên bạn tập phục hồi chức năng trước phẫu thuật.

Các bài tập Phục hồi chức năng chân hiệu quả

Trước khi bắt đầu bất kỳ bài tập Phục hồi chức năng nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia Vật lý trị liệu Phục hồi chức năng để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả cao nhất. Dưới đây là một số bài tập Vật lý trị liệu cho chân mà bạn cần nắm được.

Bài tập phục hồi chức năng cho mắt cá chân

• Gập và duỗi bàn chân: Ngồi trên ghế hoặc nằm thẳng, duỗi thẳng chân. Gập bàn chân về phía trước (hướng ra xa cơ thể) rồi lại kéo về phía sau (hướng về phía người). Thực hiện chậm rãi và lặp lại 10-15 lần.
• Xoay mắt cá chân: Tương tự, xoay bàn chân theo chiều kim đồng hồ rồi ngược chiều kim đồng hồ. Thực hiện 10 lần mỗi chiều.
• Viết chữ cái: Dùng ngón chân cái “viết” các chữ cái trong không khí. Bài tập này giúp tăng cường kiểm soát và sự linh hoạt của mắt cá chân.

Bài tập tăng cường cơ đùi và bắp chân

• Nâng chân thẳng: Nằm ngửa, một chân gập lại và bàn chân chạm sàn, chân còn lại duỗi thẳng. Nâng chân duỗi thẳng lên cao khoảng 45 độ, giữ 3-5 giây rồi từ từ hạ xuống. Lặp lại động tác 10 đến 15 lần cho mỗi bên chân.
• Trượt gót chân (Heel Slides): Nằm ngửa, duỗi thẳng hai chân. Từ từ trượt gót chân hướng về phía mông, gập đầu gối. Sau đó, trượt chân để trở lại vị trí ban đầu. Lặp lại 10-15 lần mỗi chân.
• Ngồi dựa tường (Wall Squat): Đứng dựa lưng vào tường, hai chân rộng bằng vai. Từ từ hạ người xuống như đang ngồi ghế, giữ lưng thẳng và áp sát tường. Giữ tư thế này 10-15 giây rồi đứng lên. Lặp lại 5-10 lần.

Bài tập phục hồi cho người đã có thể đứng và đi lại

• Nhón gót chân: Đứng thẳng, hai tay bám vào ghế hoặc tường để giữ thăng bằng. Từ từ nhón gót chân lên cao hết mức có thể rồi hạ xuống. Thực hiện 10-15 lần.
• Bước lên bục (Step-Ups): Đứng trước một bậc cầu thang hoặc bục nhỏ. Đặt chân bị thương lên bục, sau đó dùng lực chân đó để nâng cơ thể lên. Kế đến hạ chân xuống và lặp lại. Thực hiện 10 lần mỗi chân.
• Đi bộ trên dây: Đặt một sợi dây hoặc vạch kẻ thẳng trên sàn. Bước đi từ từ trên vạch kẻ, cố gắng giữ thăng bằng, đặt chân này trước chân kia. Bài tập này cải thiện sự phối hợp và thăng bằng.

Nếu bạn cảm thấy đau nhức, khó khăn khi đi lại, đứng vững hoặc cử động chân, việc tìm đến các bài tập phục hồi chức năng là cần thiết. 

Những lưu ý khi thực hiện các bài tập Phục hồi chức năng chân

Khi thực hiện các bài tập phục hồi chức năng chân, bạn cần tuân thủ một số nguyên tắc để đạt kết quả tốt nhất và an toàn. 

Chuẩn bị thật kỹ trước khi tiến hành

Hãy nhờ chuyên gia hướng dẫn và quan sát bạn trong những buổi đầu tiên để đảm bảo bạn thực hiện đúng. Bạn cũng có thể quay video lại để tự xem và chỉnh sửa. Dành 5-10 phút để khởi động nhẹ nhàng, như đi bộ tại chỗ hoặc xoay khớp gối, cổ chân. Điều này giúp làm nóng cơ bắp, tăng lưu thông máu tốt hơn và giảm nguy cơ chấn thương.

Sai tư thế có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng hơn. Tùy thuộc vào chỉ định của chuyên gia, thông thường, bạn nên tập 2-3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 15-30 phút.

Tham khảo sự tư vấn của các bác sĩ cũng như chuyên gia

Bác sĩ hoặc chuyên gia sẽ đánh giá tình trạng của bệnh nhân và xây dựng một lộ trình tập luyện phù hợp, an toàn, giúp bệnh nhân biết nên bắt đầu từ đâu và tiến tới mức độ nào. Bên cạnh đó cần tuân thủ nguyên tắc lắng nghe cơ thể của bản thân, hãy bắt đầu với các bài tập Vật lý trị liệu cho chân nhẹ nhàng, số lần lặp lại ít. Khi cơ thể đã quen và cảm thấy dễ dàng hơn, bạn mới từ từ tăng số lần lặp, độ khó hoặc trọng lượng.

Nên sử dụng những yếu tố kỹ thuật khác

Sử dụng nạng, gậy hoặc khung tập đi nếu cần để giữ thăng bằng và giảm tải trọng lên chân bị thương. Hãy dành vài phút để giãn cơ. Bạn có thể sử dụng con lăn massage hoặc chườm nóng/lạnh theo chỉ định của bác sĩ để giảm đau và sưng.

Một chế độ ăn uống đầy đủ chất (đặc biệt là protein và canxi) và giấc ngủ sâu sẽ hỗ trợ quá trình phục hồi của cơ thể diễn ra nhanh hơn.

Theo các chuyên gia y tế Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur việc tuân thủ đúng liệu trình, lắng nghe cơ thể và kết hợp với chế độ nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh sớm lấy lại sức mạnh, sự dẻo dai và khả năng vận động. Phục hồi chức năng thành công sẽ giúp bạn tự tin trở lại với cuộc sống, công việc và những hoạt động yêu thích. Các bài tập phục hồi chức năng chân không chỉ là một quá trình vật lý đơn thuần mà còn là hành trình kiên trì và nỗ lực của chính người bệnh. 

Xem thêm:

1. Bài tập Vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm cho người bệnh
2. Các bài tập Vật lý trị liệu cho khớp gối tối ưu nhất
3. Bài tập Phục hồi chức năng khớp vai cho người bệnh