Các dạng bài tập Phục hồi chức năng cho người bệnh

Bài tập Phục hồi chức năng rất đa dạng, được thiết kế riêng cho từng tình trạng bệnh nhân. Đây là một quá trình quan trọng giúp người bệnh lấy lại các chức năng đã mất hoặc suy giảm do bệnh tật, chấn thương hoặc tai biến. Dưới đây là một số dạng bài tập Phục hồi chức năng cho người bệnh.

Các dạng bài tập Phục hồi chức năng thường gặp

Có rất nhiều dạng bài tập Phục hồi chức năng thường gặp để trong cuộc sống để điều trị cho người bệnh. Ví dụ như các dạng bài tập Phục hồi chức năng sau:

Bài tập vận động các khớp;
Bài tập thăng bằng;
Các bài tập Phục hồi chức năng hô hấp;
Bài tập PHCN tăng cường sức mạnh cơ bắp;
Bài tập vận động/ thụ động;
Bài tập Phục hồi chức năng chuyên biệt cho từng bộ phận cơ thể (bài tập Phục hồi chức năng cột sống; bài tập Phục hồi chức năng khớp gối; bài tập Phục hồi chức năng dây chằng chéo sau; bài tập Phục hồi chức năng thoát vị đĩa đệm; bài tập Phục hồi chức năng tiền đình…)

Các dạng bài tập Phục hồi chức năng thường gặp

Mỗi bài tập Phục hồi chức năng đều cần được cá nhân hóa và phù hợp với tình trạng của từng bệnh nhân. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, quá trình tập luyện nên có sự hướng dẫn và giám sát của các kỹ thuật viên vật lý trị liệu chuyên nghiệp. Sự kiên trì và đều đặn là yếu tố then chốt giúp đạt được kết quả phục hồi tốt nhất.

Tìm hiểu chuyên sâu về bài tập Phục hồi chức năng

Mỗi bài tập Phục hồi chức năng sẽ có mục đích, và cách thức vận động khác nhau dành cho từng người bệnh.

Bài tập Phục hồi chức năng vận động các khớp

Mục đích của bài tập Phục hồi chức năng vận động các khớp là giúp duy trì, cải thiện sự linh hoạt của các khớp, ngăn ngừa tình trạng co rút cũng như cứng khớp.

Các bài tập bao gồm:

Bài tập thu động: Hỗ trợ người bệnh thực hiện các động tác cho người bệnh, áp dụng đối với những người bị liệt hoàn toàn hoặc rất yếu. Những người bệnh này thường không thể tự mình vận động hoặc không thể tự co cơ.
Bài tập chủ động có sự trợ giúp: Người bệnh tự thực hiện động tác nhưng có sự hỗ trợ của kỹ thuật viên hoặc dụng cụ.
Bài tập chủ động: Người bệnh tự thực hiện hoàn toàn các động tác.

Bài tập Phục hồi chức năng thăng bằng

Bài tập thăng bằng giúp người bệnh giữ được thăng bằng, phối hợp các động tác giúp người bệnh di chuyển được an toàn hơn.

Bài tập Phục hồi chức năng thăng bằng

Những bài tập giữ thăng bằng thường bao gồm:

Đứng trên một chân;
Đi trên vạch thẳng;
Tập bắc cầu (bridge exercise);
Các bài tập Phục hồi chức năng với bóng thăng bằng.

Bài tập Phục hồi chức năng tăng cường sức mạnh cơ bắp

Đối với những người bệnh bị yếu cơ, sẽ có các bài tập Phục hồi chức năng tăng cường sức mạnh, sức bền và khả năng chịu đựng của các nhóm cơ. Đối với người bệnh, có thể sử dụng các bài tập như sau:

Sử dụng các dụng cụ như tạ, dây đàn hồi, hoặc sức cản của nước để tạo lực kháng lại chuyển động của người bệnh.
Các bài tập PHCN như chống đẩy, squat, plank…
Kỹ thuật viên dùng tay để tạo lực cản cho bài tập tay.

Bài tập Phục hồi chức năng tăng cường sức mạnh cơ bắp

Bài tập Phục hồi chức năng vận động/ thụ động

Giúp người bệnh thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày một cách độc lập với bài tập Phục hồi chức năng vận động/ thụ động.

Bài tập vận động tinh (fine motor skills): Luyện tập các động tác khéo léo của bàn tay và ngón tay như cầm nắm, cài cúc áo, viết…
Bài tập vận động thô (gross motor skills): Luyện tập các động tác lớn của cơ thể như đứng, đi lại, leo cầu thang…
Bài tập sinh hoạt hàng ngày (ADL – Activities of Daily Living): Luyện tập các hoạt động như ăn uống, tắm rửa, mặc quần áo…

Bài tập Phục hồi chức năng thụ động

Bài tập Phục hồi chức năng chuyên biệt dành riêng cho cơ thể

Các bài tập Phục hồi chức năng chuyên biệt thường được thiết kế để tập trung vào một bộ phận cơ thể cụ thể bị tổn thương.

Phục hồi chức năng cho cột sống: Các bài tập này rất quan trọng để giảm đau, tăng cường cơ lưng và bụng, cải thiện tư thế và tăng tính linh hoạt của cột sống. Bài tập ép gối tới ngực, bài tập trượt tường, bài tập kéo giãn cơ lưng.
Phục hồi chức năng cho vai: Các bài tập này giúp tăng tầm vận động, sức mạnh và sự ổn định cho khớp vai, đặc biệt sau chấn thương hoặc phẫu thuật. Bài tập con lắc, bài tập với gậy, bài tập kéo giãn vai trước tường…
Phục hồi chức năng cho đầu gối: Đây là những bài tập giúp tăng cường cơ xung quanh khớp gối, cải thiện sự ổn định và giảm đau. Các bài tập bao gồm tập chân thẳng, bài tập Squat, bài tập duỗi gân kheo , các bài tập Phục hồi chức năng cho gân gót.
Phục hồi chức năng cho bàn tay và ngón tay: Các bài tập này nhằm phục hồi khả năng cầm nắm, vận động tinh và sức mạnh cho bàn tay sau chấn thương hoặc tai biến. Các bài tập bao gồm tập nắm bóng, kéo giãn ngón tay, lăn bóng trên bàn.

Thực hiện bài tập Phục hồi chức năng cần lưu ý gì?

Khi thực hiện các bài tập phục hồi chức năng, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất trong điều trị

Cần có sự theo sát và đúng với yêu cầu của bác sĩ

Các bài tập phục hồi chức năng phải được thiết kế riêng cho từng người bệnh, phù hợp với tình trạng tổn thương, mức độ hồi phục và thể trạng. Bạn tuyệt đối không nên tự ý tập luyện theo các bài tập trên mạng mà chưa có sự đánh giá từ chuyên gia. Thực hiện đúng động tác và tư thế là rất quan trọng để tránh gây tổn thương thêm. Kỹ thuật viên được đào tạo Vật lý trị liệu Phục hồi chức năng sẽ hướng dẫn chi tiết cách thực hiện từng bài tập.

Theo dõi quá trình tập Phục hồi chức năng

Quá trình phục hồi không chỉ xảy ra trong khi tập mà còn trong lúc nghỉ ngơi. Trong lúc tập luyện nếu có cảm giác căng nhẹ là bình thường, nhưng nếu bạn thấy đau nhói, đau dữ dội, hoặc khó chịu quá mức, hãy dừng bài tập ngay lập tức. Cố gắng chịu đựng cơn đau có thể làm tổn thương trầm trọng hơn.

Nếu sau khi tập, bạn gặp các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ, hoặc cơn đau không thuyên giảm, hãy liên hệ ngay với bác sĩ hoặc kỹ thuật viên để được tư vấn.

Nên tăng dần độ khó của bài tập Phục hồi chức năng

Hãy thử với những bài tập nhẹ nhàng trước tiên. Khi cơ thể đã quen, bạn có thể tăng dần độ khó, số lần lặp lại hoặc thời gian tập luyện. Trước khi bắt đầu bài tập chính khởi động giúp làm nóng cơ thể, tăng lưu thông máu, và chuẩn bị cho các cơ, khớp sẵn sàng hoạt động.

Duy trì và đảm bảo thói quen luyện tập

Bên cạnh các buổi tập tại phòng khám, bạn nên chủ động tập luyện tại nhà theo hướng dẫn của kỹ thuật viên. Phục hồi chức năng là cả một quá trình nỗ lực dài của người bệnh. Hãy cố gắng duy trì lịch tập đã được thiết lập trước đó.

Thực hiện bài tập Phục hồi chức năng cần lưu ý gì?

Phục hồi chức năng là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, khoa học và một kế hoạch tập luyện bài bản. Theo các chuyên gia ở các trường Đại học, Cao đẳng Y Dược dù là các bài tập đơn giản như kéo giãn hay phức tạp hơn như tăng cường sức mạnh, mỗi động tác đều đóng góp vào việc khôi phục chức năng cơ thể.

Hiểu rõ và áp dụng đúng các bài tập phục hồi chức năng không chỉ giúp bạn lấy lại sự linh hoạt, sức mạnh mà còn là chìa khóa để trở về với cuộc sống độc lập và chất lượng hơn

Bài viết xem thêm: