Thứ Hai – Chủ Nhật: 7:00 – 18:00
Cà phê là một loại thức uống phổ biến trên khắp thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Nó có nhiều biến thể, từ cà phê đen đơn giản đến các loại đặc biệt như cà phê trứng và cà phê muối, cà phê rang xay, Capuchino… Bài viết này sẽ giới thiệu nguồn gốc của cà phê và lợi ích sức khỏe khi uống nó.
- Khám phá sức mạnh của Cỏ Chân vịt trong việc giảm đau
- Những lợi ích sức khỏe từ yến sào – quà tặng quý của tự nhiên
- Dâu tằm – Kho Báu Của Thiên Nhiên
Hiện nay, hơn 50 quốc gia trên thế giới cây cà phê được trồng, trong đó có một số nước xuất khẩu cà phê. Có 3 cây cà phê chính là
- Coffea Arabica – Rubiaceae – cà phê chè, –
- Coffea canephora – Rubiaceae – cà phê vối;
- Coffea Liberia – Rubiaceae – cà phê mít.
1. Đặc điểm chung về cây Cà phê
- Cây cà phê thuộc họ Rubiaceae (thiến thảo), có thân gỗ cao khoảng 3-4 mét.
- Lá có hình dạng bầu dục và màu xanh đậm, thường mọc xen kẽ với nhau trên thân cây và có kích thước trung bình khoảng 6-10cm.
- Hoa màu trắng mọc thành chùm ở nách lá và thường nở quanh năm, tuy nhiên, tần suất nở khác nhau tùy thuộc vào nơi trồng.
- Quả của nó có hình dạng bầu dục và màu đỏ hoặc tím, có chứa hai hạt bên trong mỗi quả cà phê.
2. Phân bố – nguồn gốc xuất xứ cây cà phê
Cây cà phê có nguồn gốc từ châu Phi và được khám phá lần đầu tiên vào khoảng thế kỉ thứ 9, từ các vùng cao nguyên ở Ethiopia. Sau đó, nó lan tỏa đến nhiều quốc gia như Yemen, Ai Cập, và trên khắp thế giới, với các khu vực chính ở Brazil, Colombia, Ethiopia, Việt Nam, Indonesia và nhiều nơi khác.
Tại Việt Nam Cà phê được du nhập vào thời kỳ Pháp thuộc (thế kỷ 19-20) do người Pháp mang đến. Cà phê rất thích nghi với khí hậu và đất đai nước ta, từ chỗ trồng thử nghiệm đã nhanh chóng phát triển thành trồng lớn tại nhiều đồn điền và trang trại, với đồn điền cà phê đầu tiên tại Kẻ Sở, Bắc Kỳ vào năm 1888, sau đó mở rộng đến Phủ Lý, Ninh Bình, Kon Tum, và các tỉnh Tây Nguyên. Vào năm 1938, cả nước đã có hơn 13.000 ha cà phê với sản lượng 1.500 tấn.
Việt Nam trở thành nước đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu cà phê vào năm 2016, chỉ sau Brasil. Và riêng xuất khẩu cà phê vối Việt Nam đứng đầu thế giới
Để trồng cà phê, cần có điều kiện độ cao từ 600-2000 mét so với mực nước biển, nhiệt độ trung bình từ 18-25 độ C và lượng mưa khoảng 1500-2000mm mỗi năm. Cây cà phê ưa sáng và đòi hỏi độ ẩm và đất tốt, và được trồng rộng rãi trên toàn cầu để sản xuất hạt cà phê. Ngành cà phê đóng góp lớn cho kinh tế Việt Nam và giúp tạo việc làm và cải thiện đời sống cho người dân.
Cây cà phê trồng từ 3-4 năm mới cho quả, giai đoạn kinh doanh thường từ năm thứ 4-15. Cây cà phê có tuổi thọ lên đến 50 năm, nhưng thường chỉ khai thác trong 25-30 năm.
Ngành cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam, đóng góp lớn cho kinh tế quốc gia, tạo việc làm, và đóng góp vào nguồn thu ngân sách.
Hiện nay, cây cà phê được trồng tại Việt Nam có 3 dòng cây cà phê chính là:
- Coffea Arabica – Rubiaceae – cà phê chè, –
- Coffea canephora – Rubiaceae – cà phê vối;
- Coffea Liberia họ – Rubiaceae – cà phê mít.
Cà phê là cây có giá trị kinh tế cao và được sáng tạo thành nhiều loại thức uống yêu thích. Đó là một đồ uống không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Một tách cà phê buổi sáng thường được gọi là “thần dược” vì nó có khả năng đánh thức, tạo cảm giác sảng khoái và tỉnh táo. Ngoài ra, nếu được tiêu thụ đúng cách, cà phê cũng có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
3. Lợi ích của việc uống cà phê đúng cách hằng ngày
3.1. Giúp tăng cường năng lượng và tập trung:
Cà phê chứa Caffeine, một chất kích thích có khả năng tạo sự tỉnh táo và tăng cường khả năng tập trung. Caffeine tác động tương tự như Adenosine trong não khi làm việc. Nó cũng kích thích hệ thần kinh và enzyme thủy phân chất béo, cũng như tăng nồng độ adrenaline, giúp tăng hiệu suất hoạt động và cung cấp nhiên liệu cho cơ thể. Đây là lý do mà nhiều người có thói quen sáng sớm uống cà phê để nâng cao sự tỉnh táo và tập trung trong công việc hàng ngày.
3.2. Giải tỏa tâm trạng
Cà phê có khả năng phòng tránh trầm cảm và tăng cường tâm trạng tích cực. Nghiên cứu Harvard năm 2011 trên phụ nữ cho thấy rằng việc tăng tiêu thụ cà phê chứa caffein giúp giảm nguy cơ trầm cảm. Người phụ nữ uống 4 tách cà phê mỗi ngày có nguy cơ mắc trầm cảm thấp hơn 20% so với người không uống. Các nghiên cứu gần đây cũng liên quan cà phê với sự giảm trầm cảm ở nam giới và tỷ lệ tự tử. Vậy, uống một tách cà phê vào sáng có thể giúp cải thiện tâm trạng một cách đơn giản.
3.3. Hỗ trợ giảm cân
Cà phê chứa caffeine, một chất tự nhiên đã được chứng minh giúp đốt cháy mỡ thừa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine tăng tốc độ trao đổi chất từ 3-11%, giúp giảm cân. Cà phê đen có thể tăng hiệu quả đốt cháy mỡ lên 10% ở người béo và 29% ở người gầy.
Tuy nhiên, tác dụng này có thể giảm khi sử dụng lâu dài.
3.4. Kéo dài 2 năm tuổi thọ
Theo nghiên cứu trên hàng triệu người, uống cà phê thường xuyên, đặc biệt là buổi sáng, có thể kéo dài tuổi thọ thêm 2 năm. Cà phê ảnh hưởng tích cực đến gan, tim, não và nhiều bộ phận khác do chứa nhiều chất chống oxy hóa, các vitamin nhóm B (B2, B3, B5) và các khoáng chất (Magiê, Kali), làm giảm nguy cơ tử vong so với những người không uống cà phê.
3.5. Chống xơ gan, phục hồi chức năng gan
Cà phê đã được công nhận là một phương pháp hữu ích để chống xơ gan và phục hồi chức năng gan. Theo một nghiên cứu đăng tải trên Research Gate, việc nghiên cứu tiêu thụ cà phê trên hàng triệu người đã chứng minh rằng cà phê cải thiện chỉ số men gan ở những người có nguy cơ mắc các bệnh gan như gan nhiễm mỡ, xơ gan, viêm gan virus và ung thư gan..
Nghiên cứu khác được đăng tải trên The Epoch Times cũng chứng minh rằng việc uống 2-3 ly cà phê mỗi ngày có thể giảm 38% nguy cơ mắc bệnh ung thư gan. Các chuyên gia lưu ý rằng việc tiêu thụ cà phê cần cân nhắc, vì uống quá nhiều có thể gây ra các tác hại như mất ngủ, nhịp tim nhanh, huyết áp cao, khó tiêu, bệnh gút và cảm giác lo âu.
3.6. Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
Một báo cáo về cà phê (ISIC) của Viện Thông tin khoa học cho biết, theo kết quả của 30 nghiên cứu từ hơn 1,1 triệu người, việc uống 3-4 ly cà phê mỗi ngày sẽ có thể giảm thiểu 25% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại II ở cả nam lẫn nữ. Một nghiên cứu khác từ Đại học Minnesota cho thấy rằng phụ nữ uống 6 ly cà phê mỗi ngày có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thấp hơn 22% so với người không uống. Cà phê chứa axit chlorogen và trigonelline giúp kiểm soát đường trong máu, giảm glucose và insulin, ngăn ngừa tiểu đường.
3.7. Giảm nguy cơ trầm cảm
Cà phê cũng giảm nguy cơ trầm cảm, đặc biệt là ở phụ nữ, nhờ axit chlorogenic, axit caffeic và axit ferulic giảm viêm tế bào thần kinh ở não. Nó cũng thúc đẩy serotonin và dopamine, giúp ngăn chặn trầm cảm. Ngoài ra, cà phê còn có nhiều lợi ích khác như giảm nguy cơ bệnh tim, đa xơ cứng, Alzheimer và Parkinson, và cung cấp tác dụng chống oxi hóa cho cơ thể.
3.8. Chống lão hóa
Cà phê chứa nhiều chất chống oxi hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều người ở Mỹ nhận được nhiều chất chống oxi hóa từ cà phê hơn là từ trái cây và rau quả. Đến 65% người Mỹ trưởng thành uống cà phê hàng ngày, trong khi chỉ có 10% ăn đủ 5 khẩu phần trái cây và rau mỗi ngày. Cà phê đóng vai trò quan trọng như một nguồn cung cấp chất chống oxi hóa cho người Mỹ trưởng thành.
3.9. Phòng ngừa một số bệnh tuổi già
Uống cà phê có thể giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer và Parkinson. Nghiên cứu cho thấy những người uống cà phê nhiều có nguy cơ mắc Alzheimer thấp hơn tới 65%. Bệnh Parkinson cũng ít phổ biến hơn từ 32-60% ở người uống nhiều cà phê, chủ yếu là nhờ caffeine có trong cà phê.
3.10. Cải thiện chức năng sinh lý
Caffeine cải thiện tần suất vận động của cơ thể và có tác động tích cực đối với sinh lý nam. Ngoài ra, các vitamin và khoáng chất trong cà phê có thể tăng cường chất lượng và thời gian quan hệ tình dục. Nghiên cứu cũng cho thấy cà phê có thể ngăn ngừa liệt dương ở nam giới khi sử dụng đều đặn. Tuy nhiên, việc uống cà phê cần được kiểm soát và không nên quá lạm dụng, để đảm bảo hiệu quả và khả năng ham muốn không bị giảm sút
3.11. Giảm nguy cơ đột quỵ
Các thành phần đặc thù trong cà phê thay đổi lưu thông máu và ngăn ngừa cục máu đông, giảm cholesterol, dẫn đến sự giảm nguy cơ đột quỵ. Cà phê đen không đường còn chứa chất chống oxy hóa mạnh, làm giảm nguy cơ đột quỵ.
4. Tác hại và những lưu ý khi dùng
Mặc dù cà phê có nhiều lợi ích cho sức khỏe, việc sử dụng quá mức có thể gây hại:
– Khuyến nghị hạn chế việc tiêu thụ caffeine dưới 400mg mỗi ngày (tương đương 5 ly cà phê) để tránh nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng lên 22%. Dư lượng caffeine có thể gây đau đầu, mất ngủ, bồn chồn, lo lắng, cáu gắt, mất khả năng tập trung, tim đập nhanh, rung cơ, tiểu tiện thường xuyên, và giảm tác dụng của một số loại thuốc và thảo dược.
– Các chuyên gia về sức khỏe khuyến cáo cà phê không phải là thức uống tốt cho phụ nữ mang thai và trẻ em nên hạn chế tiêu thụ cà phê. Đối với họ, mức an toàn là dưới 200mg caffeine mỗi ngày, nhưng cần thảo luận với bác sĩ để xác định hàm lượng phù hợp.
Để uống cafe đúng cách, cần lưu ý:
+ Không uống cafe khi đói, vì có thể gây mất nước và ảnh hưởng đến tim mạch, nhịp tim, huyết áp, và tăng axit dạ dày.
+ Không nên uống cà phê trong lúc ăn hoặc sau bữa ăn, đặc biệt không nên kết hợp với thực phẩm giàu dầu mỡ hoặc protein, vì có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng.
+ Hạn chế sử dụng đường và sữa quá nhiều trong cà phê để tránh tăng cường năng lượng và nguy cơ mắc tiểu đường, tim mạch, co thắt mạch vành, béo phì, và mỡ máu.
Tóm lại:
Cà phê có giá trị kinh tế cao và trở thành thức uống phổ biến. Một ly cà phê vào buổi sáng được xem như một “thần dược” giúp chống ngái ngủ, tạo hưng phấn và tỉnh táo. Cà phê cũng mang nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu sử dụng một cách hợp lý. Ngày nay, nhiều người ưa chuộng cà phê không đường vì hương vị nguyên bản và các lợi ích mà nó mang lại. Hãy sử dụng cà phê không đường thường xuyên và hợp lý để cải thiện sức khỏe của bạn nhé!
DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
