Bác sĩ Phục hồi chức năng là gì, đóng vai trò thế nào?

Chuyên ngành Y học Phục hồi chức năng đang ngày càng trở nên quan trọng và được nhiều người biết đến tại Việt Nam. Vậy Bác sĩ Phục hồi chức năng là gì và họ đóng vai trò như thế nào trong hệ thống y tế? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết này.

Bác sĩ Phục hồi chức năng là gì?

Bác sĩ Phục hồi chức năng chuyên về chẩn đoán, điều trị, quản lý các bệnh lý gây suy giảm chức năng, khuyết tật ở người bệnh. Họ thường tập trung vào chữa trị nguyên nhân gây bệnh, khôi phục lại khả năng vận động, nhận thức, giao tiếp của người bệnh, giúp người bệnh tái hòa nhập cuộc sống một cách độc lập và tự chủ nhất có thể. 

Để trở thành Bác sĩ Phục hồi chức năng cần phải trải qua cả một quá trình học tập dài hạn (từ 6 năm trở lên). So với các bác sĩ chuyên khoa khác, Bác sĩ Phục hồi chức năng có một góc nhìn tổng thể hơn về người bệnh. Họ không chỉ nhìn vào một cơ quan hay một triệu chứng, mà đánh giá toàn diện các khía cạnh: từ thể chất, tâm lý, xã hội đến môi trường sống để đưa ra một kế hoạch điều trị toàn diện.

Vai trò của Bác sĩ Phục hồi chức năng trong điều trị bệnh

Bác sĩ Phục hồi chức năng nắm giữ nhiều vai trò trong điều trị bệnh, không chỉ đơn thuần là khám và kê đơn thuốc, họ còn nghiên cứu các bài tập phục hồi chức năng cho người bệnh và các công việc hỗ trợ trong suốt quá trình điều trị. 

Chẩn đoán và đánh giá toàn diện

Bác sĩ Phục hồi chức năng sẽ tiến hành một quy trình đánh giá toàn diện để xác định mức độ tổn thương và khả năng phục hồi. Quá trình này bao gồm:

• Đánh giá thể chất: Kiểm tra sức mạnh cơ, tầm vận động khớp, khả năng giữ thăng bằng và phối hợp động tác.
• Đánh giá chức năng: Đánh giá khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như ăn uống, tắm rửa, mặc quần áo, di chuyển.
• Đánh giá tâm lý: Xác định các vấn đề về cảm xúc, tinh thần như trầm cảm, lo âu có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị.
• Đánh giá xã hội và môi trường: Xem xét các yếu tố như công việc, gia đình, môi trường sống có thuận lợi hay gây cản trở cho việc phục hồi.

Lập kế hoạch điều trị theo từng đối tượng người bệnh

Bác sĩ Phục hồi chức năng sẽ xây dựng một kế hoạch điều trị riêng biệt cho từng người bệnh, phù hợp từng thể trạng của bệnh nhân. 

• Vật lý trị liệu: Tập trung vào các bài tập vật lý để khôi phục sức mạnh cơ, tầm vận động khớp, khả năng thăng bằng và di chuyển.
• Hoạt động trị liệu: Hướng dẫn người bệnh cách thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày một cách độc lập và an toàn.
• Ngôn ngữ trị liệu: Hỗ trợ các trường hợp gặp khó khăn về giọng nói, phát âm, nuốt do đột quỵ hoặc chấn thương.
• Liệu pháp tâm lý: Giúp người bệnh đối phó với những thay đổi về thể chất, tâm lý và chấp nhận tình trạng hiện tại để có động lực điều trị.
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ: Kê đơn và hướng dẫn sử dụng các dụng cụ như nẹp, gậy, xe lăn, chân tay giả để tối đa hóa khả năng vận động.

Tùy từng đối tượng, bác sĩ Phục hồi chức năng sẽ có hướng điều trị khác nhau, ví dụ: bác sĩ Phục hồi chức năng nhi sẽ có những phương thức tập luyện phù hợp với bệnh nhân ở nhóm lứa tuổi nhỏ, hoặc bác sĩ Phục hồi chức năng tại nhà sẽ có các bài tập phù hợp với bệnh nhân không thể đến tại phòng tập Vật lý trị liệu Phục hồi chức năng. 

Sau khi đã lập kế hoạch điều trị, bác sĩ Phục hồi chức năng cũng cần phải theo sát quá trình tập luyện của người bệnh, theo dõi tiến độ phục hồi để có quá trình điều trị tốt nhất. Phòng ngừa các biến chứng thường gặp ở người bệnh khuyết tật như loét tì đè, viêm phổi, cứng khớp, teo cơ.

Giáo dục người bệnh và người nhà 

Để giúp người bệnh chủ động hơn trong quá trình phục hồi, đồng thời giúp người nhà có thể hỗ trợ hiệu quả, tránh những sai lầm có thể làm chậm tiến trình điều trị, Bác sĩ Phục hồi chức năng cần phải hiểu rõ về tình trạng bệnh, mục tiêu điều trị cách thức tự chăm sóc tại nhà. 

Tầm quan trọng của Bác sĩ Phục hồi chức năng

Sự hiện diện của Bác sĩ Phục hồi chức năng giúp người bệnh không chỉ được chữa lành về thể chất mà còn được tái hòa nhập cuộc sống một cách trọn vẹn.

• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Giúp người bệnh khôi phục khả năng độc lập, tham gia vào các hoạt động xã hội, lao động, từ đó giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.
• Giảm chi phí y tế dài hạn: Bằng cách giúp người bệnh phục hồi sớm và hiệu quả, giảm thiểu các biến chứng và sự phụ thuộc vào người khác.
• Nâng cao hiệu quả của các phương pháp điều trị khác: Phục hồi chức năng sớm sau phẫu thuật giúp người bệnh mau lành, giảm biến chứng và rút ngắn thời gian nằm viện.

Học bác sĩ Phục hồi chức năng ở đâu

Để trở thành một Bác sĩ Phục hồi chức năng, bạn cần hoàn thành chương trình đào tạo Bác sĩ Đa khoa trước, sau đó học chuyên khoa 1 Phục hồi chức năng. Tại Việt Nam, học Phục hồi chức năng ở đâu? Có một số trường Đại học đào tạo chuyên khoa hoặc sau đại học về lĩnh vực này.

• Đại học Y Hà Nội;
• Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh;
• Đại học Y Dược – Đại học Huế;
• Đại học Y Dược Hải Phòng.

Xem thêm: Tuyển sinh chuyên khoa 1 Phục hồi chức năng cần điều kiện và hồ sơ như thế nào?

Ngoài ra, một số trường đại học đào tạo ngành Cử nhân Kỹ thuật Phục hồi chức năng (thời gian học 4 năm). Đây là chương trình đào tạo để trở thành Kỹ thuật viên Phục hồi chức năng.

• Đại học Kỹ thuật Y tế Hải Dương;
• Đại học Y tế Công cộng;
• Đại học Y Dược – Đại học Thái Nguyên;
• Đại học Quốc tế Hồng Bàng;
• Đại học Kỹ thuật Y Dược Đà Nẵng;
• Đại học Phenikaa;
• Đại học Nguyễn Tất Thành.

Ngoài ra còn có các trường Cao đẳng cũng đào tạo Cử nhân Kỹ thuật Phục hồi chức năng (thời gian học 3 năm). Một số trường như:

• Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur;
• Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch;
• Cao đẳng Y Dược Sài Gòn.

Tùy vào từng mục tiêu cũng như năng lực của thí sinh mà có kế hoạch học tập khóa học Phục hồi chức năng phù hợp cho bản thân. 

Bác sĩ Phục hồi chức năng là những chuyên gia y tế có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua các rào cản về thể chất và tâm lý do bệnh tật hoặc chấn thương gây ra. Họ không chỉ là người điều trị mà còn là người bạn đồng hành, người thầy và là người truyền cảm hứng, giúp người bệnh tìm lại niềm tin, hy vọng và sức mạnh để tái hòa nhập với cuộc sống. 

Việc hiểu rõ về vai trò và tầm quan trọng của họ sẽ giúp chúng ta sử dụng dịch vụ y tế một cách hiệu quả hơn và trân trọng hơn những đóng góp thầm lặng của họ đối với cộng đồng.