Những kiêng kỵ trong ăn uống theo y học cổ truyền

Câu nói ‘Bệnh tòng khẩu nhập’ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiêng kỵ trong ăn uống để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

• Khám phá sức mạnh của Cỏ Chân vịt trong việc giảm đau
• Bệnh sởi ở người lớn nguy hiểm như thế nào và cách phân biệt với bệnh Rubella

Y học hiện đại đã khẳng định rằng thói quen ăn uống không vệ sinh và không khoa học là nguyên nhân gây ra các bệnh nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa và các vấn đề chuyển hóa.

Theo Đông y, ăn uống có vai trò quan trọng vì “bệnh từ miệng mà vào.” Vì vậy, việc kiêng kỵ trong ăn uống là cần thiết để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

Ban cố vấn Cao đẳng Y Dược TPHCM tại trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cập nhật và chia sẻ:

1. Quan điểm chung của y học hiện đại và y học cổ truyền về chế độ ăn uống

Cân bằng trong ăn uống: Cần duy trì sự cân bằng giữa số lượng và chất lượng thực phẩm; giữa các nhóm thực phẩm như ngũ cốc, thịt cá, rau củ, và hoa quả; giữa tính hàn và nhiệt; cũng như giữa các vị chua, cay, đắng, mặn và ngọt.

Chế độ ăn uống hợp lý: Nên điều chỉnh theo độ tuổi, đặc điểm sinh lý, thể trạng cá nhân, cùng với các yếu tố địa lý, môi trường sống và mùa trong năm.

Ăn uống theo bệnh lý: Chế độ ăn uống cần được điều chỉnh dựa trên tính chất và triệu chứng của bệnh. Ví dụ, người mắc bệnh tiểu đường cần một chế độ ăn riêng biệt và phải điều chỉnh thực phẩm dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh.

Ăn uống vệ sinh: Cần tránh những thực phẩm không có lợi cho sức khỏe. Y học cổ truyền coi thực phẩm và thuốc có nguồn gốc giống nhau, vì vậy cần chọn lựa và chế biến thực phẩm cẩn thận, đảm bảo an toàn như khi dùng thuốc.

2. Một số điều cần lưu ý trong chế độ ăn uống hàng ngày

Vào mùa hè, khi dương khí mạnh và thời tiết nóng, nên tránh các thực phẩm có tính nhiệt như thịt chó, thịt dê, ớt, tiêu, gừng, quế và hồi. Ngược lại, mùa đông với khí lạnh, cần tránh các thực phẩm có tính lạnh như cua, ốc, dưa hấu, dưa chuột, trai và hến.

Theo thể trạng: Những người có thể trạng nóng nên tránh thực phẩm quá cay và nóng, trong khi những người có thể trạng lạnh nên hạn chế thực phẩm quá lạnh. Những người có đàm trệ nên tránh đồ ăn béo và giàu chất béo.

Theo độ tuổi: Trẻ em nên tránh thực phẩm sống lạnh để bảo vệ tỳ vị, trong khi người già nên hạn chế thực phẩm béo, ngọt hoặc mặn.

Theo giới tính: Phụ nữ mang thai nên tránh thực phẩm cay nóng và kích thích, cũng như những món quá sống lạnh. Phụ nữ sau sinh nên kiêng các thực phẩm lạnh.

Theo bệnh lý: Những người bị viêm loét dạ dày tá tràng hoặc viêm đại tràng mạn tính với thể trạng hư hàn nên tránh thực phẩm sống lạnh. Những người bị liệt dương với thể âm hư nên tránh thực phẩm cay nóng như thịt chó, thịt dê, gừng, tỏi, rượu trắng. Những người thường xuyên bị mụn nhọt cũng nên tránh các thực phẩm này…

3. Nguyên tắc kiêng kỵ trong chế độ ăn uống theo y học cổ truyền

Dược sĩ Cao đẳng dược chia sẻ các quy tắc kiêng kỵ được thể hiện qua những khía cạnh sau:

Kiêng kỵ về số lượng: Tránh ăn quá no hoặc quá nhiều, đồng thời không để cơ thể rơi vào trạng thái đói quá mức.

Tránh sự thiên lệch: Không nên ăn quá nhiều một loại thực phẩm duy nhất.

Kiêng kỵ khi bị bệnh: Điều chỉnh chế độ ăn uống dựa trên đặc điểm và tính chất của từng loại bệnh và thể bệnh.

Kiêng kỵ theo thể chất, độ tuổi và giới tính: Điều chỉnh chế độ ăn phù hợp với thể trạng, lứa tuổi và giới tính.

Kiêng kỵ theo mùa và thời tiết: Lựa chọn thực phẩm phù hợp với điều kiện thời tiết và mùa vụ.

Kiêng kỵ thực phẩm biến chất và thiếu vệ sinh: Tránh xa các thực phẩm không an toàn và có nguy cơ gây hại.

Kiêng kỵ khi kết hợp thực phẩm: Ví dụ, cá diếc không nên kết hợp với gan lợn và kinh giới; thịt gà không nên ăn cùng mận; thịt dê không nên kết hợp với dấm và bí đỏ.

Kiêng kỵ khi kết hợp thuốc và thực phẩm: Ví dụ, khi dùng thuốc có thục địa, nên tránh cà rốt, hành và hẹ; khi dùng cam thảo, nên tránh rau cải; khi dùng thiên môn, nên tránh cá chép.

Tóm lại, kiêng kỵ trong chế độ ăn uống không chỉ liên quan đến bệnh tật mà còn bao gồm các yếu tố như tuổi tác, thể trạng, vùng sinh sống và điều kiện thời tiết để góp phần bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

Nguồn: Tin y tế – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur