Xác định ung thư buồng trứng sớm bằng xét nghiệm CA 125

CA 125 là một trong những biểu hiện của ung thư được sử dụng rộng rãi và có thể đóng vai trò là dấu hiệu tương đối chính xác của sự tồn tại của khối u trong mô không nhầy của buồng trứng. Sự hiện diện của các biểu hiện CA 125 bất thường có thể hỗ trợ việc sàng lọc và phát hiện ung thư buồng trứng ở phụ nữ ở giai đoạn sớm.

Xét nghiệm CA 125 giúp chẩn đoán sớm ung thư buồng trứng

CA 125 có vai trò gì trong chẩn đoán ung thư buồng trứng?

Giảng viên ngành Xét nghiệm y học – Cao đẳng Y Dược TPHCM chia sẻ: CA 125, một loại protein có xuất hiện trong huyết tương, được xem xét như một biểu hiện điểm của sự phát triển ung thư, đặc biệt là trong trường hợp ung thư buồng trứng. Nồng độ CA 125 thường tăng đáng kể khi có sự hiện diện của tế bào ung thư. Ví dụ, trong trường hợp của người không mắc bệnh, mức độ CA 125 thường dao động ở mức khoảng 35 U/ml. Tuy nhiên, ở bệnh nhân mắc ung thư, nồng độ của protein này thường tăng cao hơn mức bình thường, và mức tăng có thể biến đổi theo mức độ tiến triển của bệnh và quá trình điều trị. Ngoài ung thư buồng trứng, việc tăng nồng độ CA 125 cũng có thể xảy ra trong một số trường hợp ung thư khác, mặc dù tính chất đặc hiệu không cao bằng, chẳng hạn như ung thư phổi, ung thư niêm mạc tử cung, ung thư đại trực tràng, ung thư vú, và nhiều loại khác.

CA 125 giúp chẩn đoán sớm ung thư buồng trứng: Với độ nhạy của CA 125, có đến 80% bệnh nhân mắc ung thư buồng trứng ở giai đoạn sớm thể hiện sự tăng nồng độ của protein này trong huyết tương. Mức tăng của CA 125 có mối liên quan thuận lớn với tiến triển của bệnh. Khi nồng độ CA 125 dưới mức 35 U/ml, có nghĩa rằng nó nằm trong phạm vi bình thường, với độ đặc hiệu đạt đến 99% ở người khỏe mạnh, 92% ở người mắc khối u buồng trứng lành tính và 83% ở những người mắc bệnh viêm phần phụ. Do tính đặc hiệu cao này, xét nghiệm CA 125 đã được áp dụng trong việc sàng lọc ung thư buồng trứng ở những nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

CA 125 giúp đánh giá kích thước khối u: khi khối u buồng trứng có kích thước nhỏ hơn 1 cm, nồng độ CA 125 trong huyết tương có thể vẫn duy trì ở mức bình thường. Tuy nhiên, khi khối u lớn hơn 2 cm, nồng độ CA 125 thường tăng lên và có thể đạt trên 65 U/ml. Đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh, nếu phát hiện một khối u phần phụ và xét nghiệm CA 125 cho thấy nồng độ đạt trên 65 U/ml, thì nguy cơ mắc phải bệnh ung thư buồng trứng tăng lên đáng kể, thậm chí lên đến 95%.

CA 125 giúp đánh giá hiệu quả điều trị ung thư buồng trứng: Không chỉ trong việc sàng lọc bệnh, xét nghiệm CA 125 còn được sử dụng để đánh giá hiệu quả của liệu pháp và khả năng phản ứng của bệnh nhân. Sau khi tiến hành phẫu thuật hoặc các phương pháp điều trị khác, nếu khối u ung thư bị loại bỏ hoàn toàn, thì nồng độ CA 125 thường sẽ trở về mức bình thường trong vòng khoảng 2 – 3 tuần. Ngược lại, nếu CA 125 không giảm, điều này chỉ ra rằng bệnh nhân có thể không phản ứng tốt với điều trị hiện tại, và có thể cần điều chỉnh phương pháp điều trị để đạt được hiệu quả tốt hơn.

CA 125 giúp theo dõi ung thư buồng trứng tái phát: Nếu sau quá trình điều trị, nồng độ CA 125 lại tăng lên, điều này cho thấy có khả năng ung thư đang tái phát.

CA 125 giúp tiên lượng ung thư buồng trứng: Tiên lượng cho bệnh nhân mắc ung thư buồng trứng liên quan đến cả chỉ số CA 125 ban đầu và sau khi tiến hành điều trị. Trường hợp sau điều trị, nồng độ CA 125 vẫn duy trì ở mức cao trên 65 U/ml thường dự báo một tiên lượng xấu. Ngược lại, nếu sau phẫu thuật hoặc sau 3 đợt hóa trị, CA 125 giảm xuống dưới 10 U/ml, thì tiên lượng thường khá tốt, với thời gian sống trung bình khoảng 5 năm. Cũng cần lưu ý rằng trong một số trường hợp, ung thư buồng trứng có thể không tạo ra CA 125, dẫn đến việc không thể phát hiện hoặc theo dõi bệnh bằng chỉ số này. Khi đó, bác sĩ sẽ cần sử dụng các chất chỉ định khác hoặc phương pháp theo dõi thay thế để đánh giá tình trạng bệnh.

Khi có dấu hiệu nghi ngờ ung thư buồng trứng cần xét nghiệm CA 125

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm CA 125

Mặc dù có khả năng sàng lọc tốt bệnh ung thư buồng trứng, xét nghiệm CA 125 nên chỉ được thực hiện trong các trường hợp sau:

– Phụ nữ nghi ngờ bị ung thư buồng trứng hoặc cần xác định sự tồn tại của khối u buồng trứng, dựa trên các triệu chứng bệnh hoặc kết quả xét nghiệm dấu ấn ung thư loại 2 (như SCC, CEA, CA19-9,…).

– Xét nghiệm cho những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư buồng trứng trước khi bắt đầu điều trị, nhằm thu thập dữ liệu để đánh giá hiệu quả của liệu pháp.

– Xét nghiệm định kỳ để theo dõi tái phát của ung thư buồng trứng ở những người đã điều trị bằng phẫu thuật hoặc hóa trị.

– Sàng lọc ung thư buồng trứng được xem xét cho những đối tượng có nguy cơ cao, bao gồm tiền sử gia đình về bệnh, có lịch sử phát hiện khối u buồng trứng, và trong trường hợp nghi ngờ về ung thư phổi, ung thư niêm mạc tử cung, ung thư đại trực tràng hoặc sử dụng các xét nghiệm dấu ấn ung thư loại 2.

– Trong các tình huống cần xét nghiệm CA 125, bác sĩ sẽ dựa vào các yếu tố trên để quyết định việc thực hiện xét nghiệm và các chẩn đoán khác phù hợp.

Lưu ý rằng kết quả xét nghiệm CA 125 không thường được dùng để chẩn đoán bệnh mà cần kết hợp với thông tin và xét nghiệm khác. Do đó, bệnh nhân không nên quá lo lắng mà nên thảo luận với bác sĩ để nhận được tư vấn chẩn đoán chính xác.

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cập nhật và chia sẻ