Apixaban: Thuốc chống huyết khối và những lưu ý khi sử dụng

Apixaban là thuốc chống huyết khối được chỉ định dự phòng đột quỵ, huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi và dự phòng huyết khối tĩnh mạch ở người bệnh có thay khớp gối hoặc khớp háng.

Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm – Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết thuốc Apixaban – Thuốc chống huyết khối và những lưu ý khi sử dụng:

1. Apixaban là thuốc gì?

Apixaban là thuốc chống huyết khối bằng cách ức chế chọn lọc cao các hoạt động của yếu tố Xa, ngăn chặn sự tạo thrombin và sự hình thành huyết khối. Apixaban làm kéo dài các chỉ đông máu như thời gian prothrombin, INR và thời gian thromboplastin hoạt hóa một phần (PTT). Apixaban không tác dụng trực tiếp lên sự kết tập tiểu cầu, nhưng gián tiếp ức chế quá trình trình hình thành tiểu cầu do thrombin gây ra.

<center><em>Apixaban ngăn ngừa hình thành huyết khối</em></center> — Apixaban ngăn ngừa hình thành huyết khối

2. Dạng thuốc và hàm lượng của Apixaban?

Apixaban được sản xuất trên thị trường với dạng thuốc và hàm lượng là

Viên nén: 2,5 mg; 5 mg.

Brand name: Eliquis.

3. Thuốc Apixaban được dùng cho những trường hợp nào?

Điều trị thuyên tắc mạch phổi và huyết khối tĩnh mạch sâu.
Phòng ngừa đột quỵ, tắc mạch toàn thân ở người bệnh rung nhĩ không do van tim.
Phòng ngừa biến cố thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch sâu ở phẫu thuật thay khớp gối hoặc khớp háng chọn lọc.
Phòng ngừa tái phát huyết khối tĩnh mạch sâu và tắc mạch phổi ở người bệnh tắc mạch phổi huyết động không ổn định

4. Cách dùng – Liều lượng của Apixaban?

Cách dùng: Apixaban được đường uống trước hoặc sau bữa ăn.

Liều dùng:

Người lớn:

Phòng ngừa biến cố huyết khối tĩnh mạch ở người phẫu thuật thay thế khớp gối hoặc khớp háng: Uống 2,5 mg/lần x 2 lần/ngày. Ở bệnh nhân phẫu thuật thay khớp háng, thời gian điều trị là 32 – 38 ngày. Ở bệnh nhân phẫu thuật thay khớp gối, thời gian điều trị là 10 – 14 ngày.
Phòng ngừa đột quỵ và thuyên tắc hệ thống ở người bệnh nhân rung nhĩ không do van tim: Uống 5 mg/lần x 2 lần/ngày.

Trẻ em dưới 18 tuổi: Độ an toàn và hiệu quả của Eliquis chưa xác định ở trẻ em và thanh thiếu niên dưới 18 tuổi.

Tóm lại, liều dùng trên giúp người bệnh tham khảo, tuỳ vào mức độ tình trạng của bệnh, người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định hướng dẫn của bác sĩ về liều dùng và liệu trình điều trị để đạt kết quả tối ưu.

5. Xử lý khi quên liều thuốc Apixaban?

Nếu người bệnh quên một liều Apixaban nên uống ngay khi nhớ ra trong ngày. Không dùng liều gấp đôi. Nếu gần đến thời điểm uống của liều tiếp theo, chỉ cần uống liều tiếp theo vào đúng giờ như trong kế hoạch điều trị.

6. Xử lý khi sử dụng quá liều thuốc Apixaban?

Người bệnh dùng quá liều Apixaban có biệu hiện triệu chứng nghiêm trọng như tăng nguy cơ chảy máu.

Xử lý khi quá liều: Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào do dùng quá liều Apixaban như biến chứng chảy máu, cần phải ngừng thuốc và đưa đến bệnh viện gần nhất để điều trị triệu chứng và biến chứng chảy máu theo phát đồ của bệnh viện.

7. Những chống chỉ định lưu ý thận trọng khi sử dụng thuốc Apixaban?

Lưu ý với sinh viên Cao đẳng Dược trong sử dụng – Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm cho biết:

Chống chỉ định của Apixaban cho những trường hợp sau:

Người có tiền sử mẫn cảm với Apixaban hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc.

Phụ nữ đang mang thai

Phụ nữ đang cho con bú.

Trẻ em dưới 18 tuổi.

Người bệnh đang bị xuất huyết.

Người bệnh gan liên quan đến rối loạn đông máu và nguy cơ xuất huyết.

Người bệnh có tổn thương hoặc nguy cơ gây xuất huyết nghiêm trọng, bao gồm tổn thương não, cột sống hoặc mắt gần đây, viêm loét đường tiêu hóa, u ác tính có nguy cơ xuất huyết cao, xuất huyết nội sọ gần đây, tổn thương cột sống, phẫu thuật não, giản tĩnh mạch thực quản, dị dang mạch nội cột sống hoặc nội sọ nghiêm trọng, dị dạng động tĩnh mạch, phình mạch máu.

Dùng đồng thời với bất kỳ thuốc chống đồng máu nào khác như heparin, enoxaparin, dalteparin, fondaparinux, warfarin, rivaroxaban, dabigatran.

Thận trọng khi sử dụng Apixaban cho những trương hợp sau:

Nguy cơ chảy máu: Apixaban làm tăng nguy cơ chảy máu, bệnh nhân dùng apixaban phải được theo dõi cẩn thận các dấu hiệu chảy máu. Nên sử dụng thận trọng trong các tình trạng tăng nguy cơ xuất huyết. Ngừng dùng apixaban nếu xuất huyết nặng.

Lưu ý thận trong khi dùng Apixaban ở người có cân nặng thấp, người cao tuổi, do nguy cơ chảy máu tăng.

Lưu ý thận trong khi dùng Apixaban cùng các thuốc ảnh hưởng đến tình trạng đông máu như Aspirin, các thuốc chống kết tập tiểu cầu khác, thuốc chống đông máu khác, heparin, thuốc làm tan huyết khối, thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin norepinephrin và thuốc NSAID. Do làm tăng nguy cơ chảy máu.

Lưu ý cần tư vấn cho bệnh nhân về các dấu hiệu mất máu, cần báo ngay cho thầy thuốc hoặc đến phòng cấp cứu khi có mất máu. Ngừng apixaban ở bệnh nhân có bệnh lý xuất huyết đang hoạt động.

Lưu ý khi sử dụng thuốc làm tan huyết khối để điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ cấp tính ở bệnh nhân đang dùng apixaban cũng cần thận trọng vì hiện tại có rất ít dữ liệu về việc sử dụng này.

Lưu ý khi khi dùng Apixaban ở bệnh nhân ung thư đang hoạt động có thể có nguy cơ cao bị huyết khối tĩnh mạch và các biến cố chảy máu. Khi apixaban được cân nhắc điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc tắc mạch phổi ở bệnh nhân ung thư, cần đánh giá cẩn thận về lợi ích so với rủi ro.

Lưu ý Apixaban không ảnh hưởng đến khă năng lái xe, lái tàu hay vận hành máy móc.

<center><em>Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng Apixaban</em></center> — Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng Apixaban

8. Tác dụng phụ của thuốc Apixaban?

Thường gặp:

Bầm tím ở da, chảy máu nướu răng, huyết khối tĩnh mạch sâu, thiếu máu, giảm tiểu cầu, rong kinh, xuất huyết âm đạo bất thường, xuất huyết niệu sinh dục, chảy máu mũi, ho ra máu.

Ít gặp:

Chảy máu sau phúc mạc, chảy máu ổ bụng, phù mạch, ngứa, mẩn đỏ, hạ huyết áp, chảy máu miệng, nôn ra máu, rụng lông, rụng tóc, hồng ban đa dạng, phản ứng phản vệ, chảy máu và tụ máu tại vết mổ, chảy máu vết thương, tụ máu tại vị trí chọc dò mạch máu, tụ máu tại vị trí đặt cathete, xuất huyết tụ máu sau thủ thuật.

Trong quá trình sử dụng thuốc Apixaban, người bệnh có bất kỳ triệu chứng bất thường nào nghi ngờ rằng do dùng thuốc Apixaban, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để xử trí kịp thời.

Apixaban có thể tương tác với các loại thuốc nào?

Ketoconazol, itraconazol, ritonavir: Làm tăng AUC apixaban, gây tăng nguy cơ chảy máu do các thuốc trên ức chế P-gp và CYP3A4 mạnh. Tránh kết hợp chung.

Diltiazem: Sử dụng đồng thời với apixaban, làm tăng AUC lên 1,4 lần và Cmax apixaban tăng 1,3 lần. Do Diltiazem ức chế CYP3A4 trung bình.

Naproxen: Sử dụng đồng thời với apixaban, làm tăng AUC lên 1,5 lần và Cmax apixaban tăng 1,6 lần. Do naproxen ức chế P-gp.

Rifampin, carbamazepin, phenytoin, cỏ St. John: Sử dụng đồng thời với apixaban, làm giảm AUC apixaban, làm tăng nguy cơ đột quỵ và các biến cố huyết khối tắc mạch khác. Do các thuốc trên là các chất cảm ứng P-gp và CYP3A4 mạnh. Tránh sử dụng đồng thời apixaban với chất cảm ứng kết hợp P-gp và CYP3A4 mạnh

Thuốc chống đông máu, aspirin, chống kết tập tiểu cầu, NSAID dài ngày, thuốc tiêu sợi huyết: Sử dụng đồng thời với apixaban, làm tăng nguy cơ chảy máu.

Tóm lại, tương tác thuốc xảy ra có thể làm thay đổi tác dụng điều trị của thuốc hoặc làm tác dụng phụ tăng nghiêm trọng hơn. Người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng hoặc thông báo cho bác sĩ biết những thuốc đang dùng có nguy cơ, giúp kê đơn sử dụng an toàn và đạt hiệu quả điều trị.

DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM

Nguồn: Tin y tế – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur