Nhìn lại lịch sử ngành Dược Việt Nam qua từng giai đoạn phát triển

Ngành Dược luôn thu hút sự quan tâm của học sinh nhờ cơ hội phát triển rộng mở. Bên cạnh kiến thức về thuốc và bệnh học, việc tìm hiểu lịch sử ngành Dược Việt Nam cũng mang đến nhiều điều thú vị. Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây!

Ngành Dược Việt Nam thời kỳ sơ khai

Tương tự lịch sử ngành Dược thế giới, lịch sử ngành Dược Việt Nam có nguồn gốc từ rất lâu đời. Theo truyền thuyết, khoảng 5000 năm TCN, Thần Nông đã dạy người dân dùng cây cỏ chữa bệnh và được tôn là Dược Vương khi nhận dạng hàng trăm loại dược thảo, độc thảo.

Đến thời Hồng Bàng (2879–258 TCN), người Việt cổ đã biết dùng vỏ lựu, ngũ bội tử và cánh kiến để nhuộm răng, nhai trầu để bảo vệ răng và làm đẹp da, uống chè vối hỗ trợ tiêu hóa, dùng gừng, hành, tỏi làm gia vị và phòng bệnh.

Giai đoạn Bắc thuộc (207 TCN – 905 SCN), lịch sử ngành Y Dược đánh dấu sự giao lưu Y Dược với Trung Quốc. Các thầy thuốc phương Bắc đã truyền bá kiến thức y học và cách sử dụng thảo dược, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển của ngành Dược Việt Nam sau này.

Lịch sử ngành Dược Việt Nam thời kỳ phong kiến

Thời Ngô – Đinh – Tiền Lê (973–1009)

Dù đất nước còn nhiều biến động, ngành Dược Việt Nam vẫn ghi nhận những bước tiến đáng kể. Nhờ giao lưu văn hóa với Ấn Độ và Trung Quốc, nhiều bài thuốc quý được phổ biến rộng rãi trong dân gian. Các thầy thuốc thời kỳ này đã tìm ra nhiều phương thuốc mới và tận dụng hiệu quả nguồn thảo dược tự nhiên.

Thời Lý – Trần (1009–1400)

Đây được xem là thời kỳ hưng thịnh nhất trong lịch sử ngành Dược Việt Nam. Triều đình lập Thái Y Viện để chăm sóc sức khỏe cho vua quan, đồng thời tổ chức trồng và chế biến thuốc. Năm 1261, khoa thi tuyển lương y đầu tiên được mở, đào tạo đội ngũ thầy thuốc phục vụ triều đình và nhân dân. Thuốc Nam được ưu tiên phát triển, dần thay thế thuốc Bắc.

Một nhân vật tiêu biểu của thời kỳ này là Thiền sư Tuệ Tĩnh (1330–1400) – người đặt nền móng cho lịch sử ngành Y Dược Việt Nam với hai tác phẩm nổi tiếng “Hồng Nghĩa Giác Tự Y Thư” và “Nam Dược Thần Hiệu.” Ông được tôn vinh là ông tổ của ngành Dược Việt Nam.

Thời Hậu Lê (1428–1788)

Dưới triều Hậu Lê, ngành Dược tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Triều đình tổ chức các kỳ thi Y học, xây dựng Y Miếu, chú trọng đến chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Luật Hồng Đức quy định rõ các tiêu chuẩn hành nghề Y Dược và vệ sinh xã hội, xử phạt nghiêm các hành vi vụ lợi, chế hoặc bán thuốc độc.
Vua Lê Nhân Tông đặc biệt quan tâm phát triển y học cổ truyền, thiết lập hệ thống tổ chức y tế gồm:

• Cấp Trung ương: Thái Y Viện
• Cấp địa phương: Tế sinh đường, Quản Ty

Thời Nguyễn (1802–1945)

Ngành Dược dưới triều Nguyễn được chia thành hai giai đoạn: độc lập tự chủ (1802–1884) và thời Pháp thuộc (1884–1945).
Vua Gia Long sau khi thống nhất đất nước đã tổ chức lại hệ thống y dược theo cấp bậc quan chức. Đến năm 1850, vua Tự Đức mở trường thuốc tại Huế để đào tạo nhân sự cho Thái Y Viện.

Đặc biệt, năm 1902, trường Đào tạo Dược sĩ đầu tiên tại Hà Nội được thành lập – đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử đào tạo ngành Dược. Các bệnh viện, bệnh xá được mở rộng trên khắp cả nước, và đến năm 1907, khóa Dược sĩ đầu tiên chính thức ra đời.

Thời kỳ Pháp thuộc (1884-1945)

Trong bài giảng lịch sử ngành Dược Việt Nam của các thầy cô Khoa Dược tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur TP HCM, đây là giai đoạn Tây y được người Pháp du nhập vào nước ta. Mặc dù Đông y và Tây y có những điểm tương đồng về y lý và y đức, nhưng lại tồn tại khoảng cách lớn về kỹ thuật và phương pháp điều trị. Sự phân biệt, kỳ thị giữa hai nền y học này ngày càng rõ rệt.

Dưới sự thống trị của thực dân Pháp, các Dược sĩ Việt Nam bị hạn chế hoạt động, không được phép mở hiệu thuốc hay phát triển viện nghiên cứu dược liệu. Ngành Đông y bị kìm hãm nghiêm trọng, mất đi nhiều cơ hội phát triển.

Tuy vậy, lịch sử ngành Dược Việt Nam vẫn ghi nhận tinh thần tự lực cánh sinh của nhân dân. Dù thiếu thốn Dược sĩ, thiết bị và tổ chức quản lý, người Việt vẫn tận dụng các nguồn thảo dược tự nhiên sẵn có để chữa bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1954–1975)

Giai đoạn 1954–1975 trong Lịch sử ngành Dược Việt Nam đánh dấu bước chuyển quan trọng khi miền Bắc thực hiện cải tạo ngành Dược tư nhân, phát triển hệ thống Dược quốc doanh. Năm 1965, do nhu cầu thuốc men tăng cao, phong trào trồng và sử dụng cây thuốc Nam lan rộng tại hầu hết các xã.

Ở miền Nam, chính quyền Sài Gòn cũ khuyến khích sản xuất hoá dược trong nước thay vì nhập khẩu nguyên liệu. Mạng lưới sản xuất Dược được tổ chức đồng bộ từ trung ương đến địa phương, góp phần đảm bảo nguồn cung thuốc cho từng khu vực.

Lịch sử ngành Dược Việt Nam trong thời kỳ đổi mới (1975 đến nay)

Từ năm 1975 đến 1990, ngành Dược Việt Nam chủ yếu dựa vào các doanh nghiệp nhà nước, nên chất lượng thuốc chưa ổn định, giá thành còn cao và chưa đạt chuẩn. Tuy nhiên, nền kinh tế dần phục hồi sau hai cuộc kháng chiến đã mở ra triển vọng mới cho sự phát triển của ngành.

Giai đoạn 1990–2005 đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ, khi các nhà thuốc và công ty dược phẩm phát triển nhanh chóng, sản phẩm đa dạng và chất lượng hơn, tình trạng thiếu thuốc được khắc phục đáng kể.

Hiện nay, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển ngành Y Dược. Ngành Dược trở thành lĩnh vực đào tạo trọng điểm, thu hút đông đảo học sinh, sinh viên theo học. Sự đầu tư từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước đã góp phần nâng cao giá trị, vị thế và vai trò quan trọng của ngành đối với sức khỏe con người và sự phát triển xã hội.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur là một trong những địa chỉ học Cao đẳng Dược uy tín tại TP.HCM, với chương trình đào tạo chuyên sâu, chú trọng thực hành và kỹ năng nghề nghiệp. Ngay từ năm nhất, sinh viên tại Trường được rèn luyện trong hệ thống phòng thực hành hiện đại, đầy đủ thiết bị và mô hình thí nghiệm. Ngoài ra, sinh viên còn có cơ hội thực tập tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện 1A, Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức, Bệnh viện Lê Văn Việt… Sau khi tốt nghiệp, sinh viên được cấp bằng Cao đẳng chính quy ngành Dược theo quy định của Bộ GD&ĐT và có thể học liên thông lên Đại học để nâng cao trình độ.

Trên đây là những thông tin tổng quan về lịch sử ngành Dược Việt Nam qua các thời kỳ do ban tư vấn Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur TP HCM tổng hợp. Hy vọng bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về quá trình hình thành, phát triển và những đóng góp quan trọng của ngành Dược trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.