Lịch sử ngành Dược thế giới: Từ cổ đại đến công nghiệp Dược hiện đại

Lịch sử ngành Dược thế giới bắt nguồn từ thời cổ đại, khi con người bắt đầu sử dụng thảo dược tự nhiên để chữa bệnh và duy trì sức khỏe. Trải qua hàng nghìn năm, ngành Dược không ngừng phát triển, từ các bài thuốc dân gian đến việc nghiên cứu, bào chế và sản xuất thuốc hiện đại. Ngày nay, ngành Dược đã trở thành một lĩnh vực khoa học tiên tiến, góp phần quan trọng vào sự phát triển của Y học toàn cầu.

Lịch sử ngành Dược thế giới phát triển như thế nào?

Theo Giảng viên Cao đẳng Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, lịch sử ngành Dược thế giới có quá trình hình thành và phát triển lâu đời, gắn liền với quá trình phát triển của Y học nhân loại. Trải qua hàng chục vạn năm, ngành Dược đã đi qua 4 giai đoạn phát triển chính như sau:

Giai đoạn 1: Giai đoạn khởi đầu của ngành Dược

Bắt đầu từ khi xuất hiện loài người cho đến vài vạn năm trước Công nguyên, đây được xem là giai đoạn sơ khai của ngành Dược.

Từ buổi bình minh của nền văn minh nhân loại, con người đã biết tìm kiếm và sử dụng những loại cây cỏ, khoáng vật hay bộ phận động vật trong tự nhiên để chữa bệnh và duy trì sức khỏe. Thông qua quá trình săn bắt, hái lượm, họ học cách nhận biết đâu là dược liệu có tác dụng chữa bệnh, đâu là chất độc gây hại.

Những kiến thức quý giá này được truyền miệng từ đời này sang đời khác và dần hình thành nên những kinh nghiệm dân gian đầu tiên về chữa bệnh. Một số loại thuốc cổ có nguồn gốc từ thời kỳ này, như thuốc phiện chiết xuất từ cây anh túc, vẫn được sử dụng trong Y học cho đến ngày nay.

Giai đoạn 2: Thời kỳ tôn giáo

Đây là thời kỳ con người bắt đầu hình thành các nền văn minh lớn ở nhiều khu vực như Trung Quốc, Lưỡng Hà, Ấn Độ (châu Á), Hy Lạp, La Mã (châu Âu) và Ai Cập (châu Phi).

Sự ra đời của chữ viết đánh dấu bước tiến lớn, giúp các bài thuốc và phương pháp điều trị được ghi chép, lưu trữ thay vì chỉ truyền miệng. Trong thời kỳ này, lịch sử ngành Y Dược có nhiều nhà Y học và Dược học vĩ đại đã xuất hiện như Theophrastus (khoảng năm 300 TCN) – triết gia Hy Lạp, được mệnh danh là “cha đẻ của thực vật học”, và Claude Galien (129 – 200) – được xem là ông tổ của ngành bào chế thuốc, người đầu tiên đưa ra khái niệm kết hợp các dược chất để đáp ứng nhu cầu điều trị riêng biệt của từng bệnh nhân.

Một số văn bản và công trình Y Dược tiêu biểu:

• Ở Lưỡng Hà, những văn bản dược phẩm đầu tiên được khắc trên đất sét vào khoảng năm 2600 TCN;
• Ở Trung Quốc, “Thần Nông bản thảo” ra đời cách đây hơn 2000 năm TCN, ghi lại hàng trăm loại cây thuốc và công dụng;
• Ở Ấn Độ, kinh “Vedas” cũng chứa đựng nhiều bài thuốc và phương pháp điều trị cổ truyền.

Cũng trong giai đoạn này, các cửa hàng bán thuốc đầu tiên được mở từ khoảng năm 2900 TCN. Tuy nhiên, do ảnh hưởng sâu sắc của tôn giáo và tín ngưỡng, việc chữa bệnh bằng các nghi lễ mê tín và phù thủy vẫn khá phổ biến.

Giai đoạn 3: Giai đoạn phong kiến

Đây là thời kỳ ngành Dược phát triển mạnh mẽ song song với sự lớn mạnh của các đế chế và nền văn minh trên thế giới.

Trong giai đoạn này, việc đào tạo người làm nghề Y – Dược được chú trọng hơn nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng và tầng lớp quý tộc. Ở châu Âu, vào thế kỷ VIII, đã có những quy định cụ thể về quyền hạn, nhiệm vụ và cấp bằng cho người hành nghề Y Dược.

• Đặc biệt, năm 1240, Hoàng đế Frederic II đã ban hành nghị định phân biệt rõ vai trò giữa Bác sĩ và Dược sĩ, đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi ngành Dược chính thức tách khỏi ngành Y và trở thành một lĩnh vực độc lập, hợp pháp;
• Năm 1241, nhà thuốc đầu tiên ở châu Âu được khai trương;
• Đến năm 1498, cuốn dược thư đầu tiên bằng tiếng Ý được xuất bản, đánh dấu sự phát triển của công tác nghiên cứu và quản lý dược phẩm.

Thời kỳ này cũng chứng kiến sự giao lưu văn hóa và Y học mạnh mẽ do các cuộc chiến tranh, xâm lược và thương mại giữa các quốc gia, góp phần thúc đẩy sự trao đổi và phát triển của ngành Dược trên phạm vi toàn cầu.

Giai đoạn 4: Giai đoạn cận đại và hiện đại

Từ thế kỷ XVIII trở đi, cùng với sự bùng nổ của các cuộc cách mạng công nghiệp, ngành Dược bước sang thời kỳ phát triển vượt bậc nhờ sự tiến bộ của khoa học và công nghệ.

Hàng loạt phát minh và công trình nghiên cứu Y học ra đời, mang tính cách mạng trong điều trị bệnh:

• Năm 1885, Louis Pasteur và Émile Roux tìm ra vaccine phòng bệnh dại;
• Năm 1928, Alexander Fleming phát hiện ra Penicillin, loại kháng sinh đầu tiên, mở ra kỷ nguyên mới cho Y học hiện đại và cứu sống hàng triệu người trên thế giới;
• Năm 1950, Hilary Koprowski phát triển vaccine bại liệt đầu tiên, góp phần xóa bỏ căn bệnh từng gieo rắc nỗi kinh hoàng cho nhân loại.

Ngoài ra, nhiều loại thuốc quan trọng khác như thuốc gây mê, thuốc giảm đau, vitamin và dược phẩm hỗ trợ điều trị ra đời, giúp cải thiện hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Ngày nay, công nghệ sinh học và công nghệ nano đang được ứng dụng mạnh mẽ trong sản xuất dược phẩm. Nhờ đó, con người có thể tạo ra những loại thuốc sinh học có tác dụng tốt hơn, an toàn hơn và chi phí sản xuất thấp hơn.

Trên đây là những thông tin khái quát về lịch sử ngành Dược thế giới được ban tư vấn Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tổng hợp. Hy vọng bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn ngành Dược thế giới trải qua mấy giai đoạn phát triển, cũng như quá trình hình thành và những đóng góp to lớn của ngành trong công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe con người.